Masterclass varkensvoer produceren: de expander

Het productieproces van voer begint met het afwegen en malen, of walsen van grondstoffen. Vervolgens wordt het gemengd in de menger, waarna er korreltjes van geperst worden. Om een goede korrel te kunnen persen, is stoom nodig. Daarmee blijven de kleine grondstofdeeltjes namelijk aan elkaar plakken. Bij De Heus hebben we in de varkensvoerfabrieken geïnvesteerd in een extra stap. Het voer wordt daarmee een extra keer voorbewerkt voordat er een korrel van geperst wordt. Al het voer gaat namelijk door de expander. De technische toepassing van een expander is niet nieuw, maar vergt wel extra investeringen en aansturing. Voor De Heus is het een heel bewuste keus om erin te blijven investeren. 

Voordat het voer de expander in gaat, loopt het door de conditioner. Dit is een grote buis, waarin schoepen ronddraaien en het product mengen. Tijdens dit proces wordt een eerste hoeveelheid stoom toegevoegd. Vervolgens komt het persmeel in de expander. Dit apparaat is een grote schroef die door een buis loopt waar het voer doorheen loopt, via speciale vernauwingen (nozzles) wordt er stoom ingespoten. De druk op het persmeel wordt verhoogd door een hydraulische gestuurde kogel die als een soort tegenwerking op de schoepen werkt. Via grote hydraulische cilinders kan de druk in de kogel ingesteld worden. Het voer komt dan tussen de rand van de buis en de kogel naar buiten. Hierdoor ontstaat er mechanische frictie. In combinatie met stoom zorgt dit voor een flinke temperatuursverhoging. 

De temperatuursverhoging heeft verschillende effecten: zetmeelhoudend materiaal zal (deels) ontsluiten, bacteriën worden gedood en het persmeel zal veel makkelijker door een korrelpers gaan. Aan het uiteinde van de expander komt het persmeel in grote platen/ brokken uit de expander. Dit wordt via een breker weer gebroken zodat, er een mooi rul meel ontstaat. Dit meel gaat vervolgens door de korrelpers waar het uiteindelijk een herkenbare korrel wordt.

Om goed te kunnen ontsluiten en tegelijkertijd het voer hygiënisch te maken, is er een hoge temperatuur nodig. Dit kan door het toevoegen van stoom. Veel stoom zorgt echter ook voor vocht in de korrel. Dit vocht is niet wenselijk in verband met houdbaarheid van de korrel. Het voordeel van een expander is dat er met minder stoom (energie) juist meer temperatuur gehaald kan worden. Vergelijk het maar met een warmtepomp, die met minder gebruik van energie toch voor een hoger rendement zorgt. Een voldoende hoge temperatuur is niet alleen voor ontsluiting noodzakelijk, ook voor het afdoden van onwenselijk bacteriën, zoals Salmonella en Entero’s is het noodzakelijk dat voer voldoende lang een hoge temperatuur heeft gehad. Dit zorgt uiteindelijk voor minder problemen in de stal. 

Een ander voordeel van een expander is dat de structuur van de grondstoffen beter in tact houdt, zeker ten opzichte van methodes die veel intensiever moeten persen. De grofheid van voer blijft beter behouden, waardoor er met behulp van onze Matrix-wals-technologie heel goed te sturen is op de maag-darmgezondheid van het vleesvarken.

Een vleesvarken merkt zelf niets van het geëxpandeerd voer, maar het heeft weldegelijk belangrijke voordelen. Dit begint in de maag, waar de juiste deeltjesgrootte behouden blijft voor optimale maag-darmwerking. Schadelijke bacteriën zoals Salmonella’s en Entero’s zijn afgedood, dus daar hoeft het varken zijn natuurlijke barrière niet voor te gebruiken. Als het voer vervolgens in de darm terecht is gekomen, is het afbreken van het zetmeel veel makkelijker. Vergelijk het met mais of popcorn. Popcorn is ook ontsloten. Dit zorgt uiteindelijk voor een beter rendement. Uiteindelijk zorgt de expander voor beter voer, een efficiënte productie en een verantwoorder gebruik van fossiele brandstoffen.