Zo geef je koeien extra ondersteuning na het afkalven
Aukje Geurtsen
Productmanager rundvee & dierenarts
De periode rondom afkalven en het starten van de nieuwe lactatie is een uitdagende periode voor melkkoeien. Door het op gang komen van de melkproductie hebben koeien veel energie nodig. Meer energie zelfs dan ze via de voeding kunnen opnemen. Koeien gaan daarom hun eigen lichaamsvet afbreken om energie te verkrijgen en komen hiermee in een negatieve energiebalans. De mate van dit energietekort, varieert echter aanmerkelijk tussen het ene en andere bedrijf. Deze verschillen ontstaan door factoren zoals melkproductie, drogestofopname en de energiedichtheid van het rantsoen. Daarnaast speelt de conditie van de koe een grote rol. Koeien met een ruime conditie hebben een diepere negatieve energiebalans.
NEFA's
Als de vetreserves worden afgebroken komen deze vrij in de vorm van vetzuren, ook wel bekend als NEFA’s (Non-Esterified Fatty Acids). Deze NEFA’s worden op verschillende manieren benut. Een gedeelte wordt ingebouwd in het melkvet, vandaar dat koeien kort na afkalven vaak een hoger vetpercentage in de melk hebben. De grootste stroom NEFA’s gaat naar de lever. In dit orgaan wordt het omgezet in energie dat ook in de rest van het lichaam als energiebron kan worden gebruikt.
Ketonen
Bij dit proces vormt de lever ketonlichamen. Deze kun je goed meten in melk of bloed en zien op de melkcontrole. Hier komt ook de term ‘ketose' vandaan. Koeien met slepende melkziekte hebben namelijk veel vetafbraak en vormen dus zeer veel ketonlichamen. Bij een overmaat aan vetafbraak zal een deel van het vet opgeslagen worden in de lever. Een koe is daarin anders dan een mens. Mensen zijn goed in staat om dit vet vervolgens weer uit de lever te transporteren, maar herkauwers zijn hiertoe minder goed in staat. Koeien slaan daardoor makkelijk vet op in hun lever. Door vervetting gaan levercellen kapot en functioneert de lever minder goed.
Energiebron
De spieren kunnen NEFA’s ook als energiebron gebruiken. Het grootste gedeelte van de NEFA’s gaat echter naar de lever; dat het omzet in energie die in de rest van het lichaam kan worden gebruikt.
Choline
Er zijn vitamines die het vrijmaken van vet uit de lever kunnen ondersteunen. Choline is een B-vitamine dat herkauwers in staat stelt om vet weer gemakkelijk uit de lever te transporteren. Choline toevoegen in een periode van drie weken voor tot drie weken na afkalven, zorgt voor een betere leverfunctie in de kritieke periode na afkalven.
Praktijkonderzoek
Elke koe na afkalven komt in een negatieve energiebalans. Een betere leverfunctie biedt een aantal pluspunten. In ons praktijkonderzoek zien we hierin duidelijk de positieve effecten van de inzet van choline. Zo is de melkproductie in de eerste weken na afkalven significant hoger in de groep met choline (figuur 1).
Daarnaast was er een daling in ziekte incidentie, waarbij vooral rondom mastitis en celgetal een groot effect gemeten is (figuur 2). Dit is een gevolg van fittere en meer weerbare dieren. De lever is namelijk ook belangrijk voor een goede afweer. Tot slot zien we dat de koeien sneller tochtig worden na het afkalven.
GERICHT CHOLINE VOEREN MET NIEUWE FITBROK
FITBROK bevat pensbestendige choline en is gericht op het bevorderen van levergezondheid. Dit zorgt voor fittere koeien en een hoge melkproductie na het afkalven. Wat FITBROK uniek maakt is dat het pensbestendige choline in brokvorm biedt. Het grote voordeel is dat deze brok gericht ingezet kan worden. Beginnend voor afkalven en tijdens de opstartfase.
Lees meer over FITBROKOver de auteur
Aukje Geurtsen
Productmanager rundvee & dierenarts
